გლუკაგონი.

გლუკაგონი კუჭქვეშა ჯირკვლის ჰორმონია, ინსულინის ანტაგონისტი. მონაწილეობს ნახშირწყლების ცვლაში. ძალზე სწრაფად ააქტიურებს ფოსფორილაზას, რითაც ხელს უწყობს გლიკოგენის ინტენსიურ დაშლას და სისხლში შაქრის კონცენტრაციის ზრდას. ძალზე ეფექტურია ჰიპოგლიკემიური მდგომარეობის დროს.

როდესაც ჩვენ ვჭამთ რაიმე ტკბილს, ორგანიზმმა არ იცის რამდენი შაქარი მივიღეთ, ამიტომ ინსულინი გამოიყოფა იმაზე მეტი, ვიდრე არის საჭირო, შესაბამისად სისხლში შაქრის დონე ეცემა ნორმაზე დაბლა, ამ პროცესს უწოდებენ რეაქტიული ჰიპოგლიკემიის ფაზას, რაც ძალიან საშიშია ორგანიზმისთვის. დიაბეტით დაავადებულების გარდაცვალება ხდება არა მაღალი შაქრის გამო, არამედ პირიქით, როცა შაქარი ეცემა კრიტიკულ მაჩვენებელზე ქვევით და ადამიანი ვარდება ჰიპოგლიკემიურ კომაში. 

ეს რომ არ მოხდეს, ჩვენი ენდოკრინული სისტემა გამოყოფს ჰორმონ გლუკაგონს, რომლის ფუნქციაა ასეთ დროს ღვიძლში მომარაგებული გლუკოზა მიაწოდოს სისხლში. ამის შემდეგ შაქრის დონე სისხლში ნორმალიზდება.

გლუკაგონი აძლიერებს ღვიძლში გლუკონეოგენეზის (გლუკოზის წარმოქმნა) და გლიკოგენოლიზის (გლიკოგენი გარდაიქმნება გლუკოზად) პროცესებს და ზრდის გლუკოზის კონცენტრაციას სისხლში.

გლუკაგონის სეკრეცია რეგულირდება გლუკოზით (რომელიც საკვებიდან ხვდება ორგანიზმში), ინსულინით, ცხიმოვანი მჟავებით და ამინომჟავებით. გლუკოზა გლუკაგონის სეკრეციის ძლიერი ინჰიბიტორია (შემაკავებელი), ხოლო ინსულინი, კეტონური სხეულები, ცხიმოვანი მჟავები და ამინომჟავები აფერხებენ გლუკაგონის სეკრეციას. როცა გლუკაგონის კონცენტრაცია მაღალია, გლიკოლიზის (გლუკოზის დაშლა) პროცესი მუხრუჭდება, ხოლო გლუკონეოგენეზი ძლიერდება. ამას მივყავართ ცხიმოვანი მჟავების დაჟანგვისკენ კეტოგენეზისკენ (კეტონური სხეულების წარმოქმნა). პირიქით ხდება, თუ ინსულინის კონცენტრაცია მაღალია, გლიკოლიზი ძლიერდება ხოლო გლუკონეოგენეზი და კეტოგენეზი ითრგუნება.

გლუკაგონი დიდი კონცენტრაციით მოქმედებს არა მარტო ღვიძლზე, ასევე სხვა ქსოვილებზე. ცხიმოვან ქსოვილებში აძლიერებს ლიპოლიზს, მიოკარდში ზრდის გულისცემის ძალას. 

ამრიგად, გლუკაგონი ღვიძლში ასტიმულირებს გლიკოგენის დაშლას, ხელს უწყობს სისხლში გლუკოზის შენარჩუნებას მუდმივ დონეზე. გლუკაგონი ასევე ააქტიურებს ღვიძლში გლუკონეოგენეზის, ლიპოლიზის და კეტოგენეზის პროცესებს.

გლუკაგონს პრაქტიკულად არავითარი გავლენა არ აქვს ჩონჩხის კუნთების გლიკოგენზე, სავარაუდოდ, მათში გლუკაგონის რეცეპტორების არარსებობის გამო.

გლუკაგონი იწვევს ინსულინის სეკრეციის მომატებას, რაც გლუკაგონის მიერ გამოწვეულ ჰიპერგლიკემიის საწინააღმდეგო ერთ-ერთ ფიზიოლოგიურ მექანიზმს წარმოადგენს.

გლუკაგონი მონაწილეობს ,,დაარტყი ან გაიქეცი” რეაქციების განხორციელებაში ჩონჩხის კუნთებისთვის ენერგიის სუბსტრატების გაზრდით (კერძოდ, გლუკოზის, თავისუფალი ცხიმოვანი მჟავების, კეტო მჟავების), ასევე ზრდის ჩონჩხის კუნთებში სისხლის მიწოდებას გულის ფუნქციონირების გაუმჯობესებით. გარდა ამისა, გლუკაგონი ზრდის თირკმელზედა ჯირკვლის მიერ კატექოლამინების სეკრეციას და ზრდის ქსოვილების მგრძნობელობას კატექოლამინების მიმართ, რაც ასევე ხელს უწყობს ,,დაარტყი ან გაიქეცი” რეაქციების განხორციელებას.