სიმსუქნე, როგორც ჰორმონალურ-მეტაბოლური დაავადება.

სიმსუქნე, როგორც ჰორმონალურ–მეტაბოლური დაავადება.

სიმსუქნე პროგრესირებადი ქრონიკული დაავადებაა – ნივთიერებათა ცვლის დარღვევა. ადრე მიაჩნდათ, რომ სიმსუქნის ძირითადი მიზეზი არის ზედმეტი ჭამა და ცხოვრების უმოძრაო წესი. არიან ადამიანები, რომლებიც ფიზიკურად აქტიურებიც არიან და არც ბევრს ჭამენ, მაგრამ მაინც სუქდებიან, გამოდის რომ პრობლემა გაცილებით ღრმაა, ვიდრე ჩვენ გვგონია.

სიმსუქნის ხარისხის დასადგენად ადრე ვიყენებდით სხეულის მასის ინდექსს:

სმი (სხეულის მასის ინდექსი) = მასა (კგ–ში) / სიმაღლე (მეტრებში) კვადრატში.

აღმოჩნდა, რომ სმი აბსოლუტურად შეუფერებელია სპორტსმენებისთვის: მათ აქვთ განვითარებული კუნთები, ისინი ბევრს იწონიან, მაგრამ ამ წონას არ შეიძლება ჭარბი ეწოდოს. ამიტომ, ახლა, სმი – ს გარდა, ითვალისწინებენ სხეულის შემადგენლობას. ჭარბი წონა არის მხოლოდ ცხიმოვანი ქსოვილი, ეს არ არის არც კუნთების და არც წყლის ჭარბი რაოდენობა. უნდა მოხდეს სწორედ ცხიმის გამოვლენა. ჭარბი ცხიმი ხშირად აქვთ ნორმალური სმი – ის მქონე ადამიანებს.

ცხიმოვანი ქსოვილი დიდი ენდოკრინული ორგანოა. ამიტომ ჯანმრთელობისთვის მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ ის, თუ რამდენ ცხიმს შეიცავს ორგანიზმი, ასევე ისიც, თუ სად მდებარეობს ცხიმი. განსაკუთრებით საშიშია წელის გარშემო ცხიმი. ის შეიძლება დაგროვდეს როგორც კანქვეშ, ისე შინაგანი ორგანოების ღვიძლის, კუჭის, კუჭქვეშა ჯირკვალის, თირკმელების გარშემო (ვისცერული ცხიმი). ეს ართულებს მათ მუშაობას, რაც სერიოზულ დაავადებებს იწვევს: ჰიპერტონიას, ათეროსკლეროზს, დიაბეტს, ართროზს, უნაყოფობას, ონკოლოგიას, პოდაგრას, სასქესო ჰორმონების დაქვეითებას (ტესტოსტერონის, პროგესტერონის, ესტროდიოლის), ამცირებს სიცოცხლის ხანგრძლივობას, ზრდის გულ–სისხლძარღვთა კატასტროფების რისკს.

მნიშვნელოვანია წელის გარშემოწერილობა: მამაკაცებში არ უნდა აღემატებოდეს 94 სმ–ს, ქალებში – 80 სმ–ს. თუ ის უფრო დიდია, წონა უნდა დაიკლოთ.

როცა სიმსუქნით დაავადებული ადამიანი ცდილობს გახდომას მხოლოდ დიეტით და ვარჯიშით, ამას ყოველთვის არ მოაქვს შედეგი. ნივთიერებათა ცვლის პრობლემები გაცილებით ღრმაა და ამიტომ სიმსუქნე დღეს ითვლება როგორც ჰორმონალურ–მეტაბოლური დაავადება, რომლის გამომწვევია ცხიმმწველი ჰორმონების დაქვეითება და ცხიმის დამგროვებელი ჰორმონების და ინსულინის მომატება, ასევე ვიტამინების და მიკროელემენტების ნაკლებობა, რომლებიც არეგულირებენ ნივთიერებათა ცვლას.

კორტიზოლი – სტრესის ჰორმონი, გამომუშავდება თირკმელზედა ჯირკვალის მიერ. ასრულებს თავდაცვის ფუნქციას, სტრესის დროს საჭიროა ენერგია და კორტიზოლის გამოტყორცნით აქტიურდება ნივთიერებათა ცვლა და ენერგიის გამომუშავება. ანუ სტრესის დროს ცხიმი იწვება და ეს ცუდი არ არის, მაგრამ ქრონიკული სტრესი ჯანმრთელობას გვიზიანებს. თუ ყოველდღე გვაქვს სტრესი, აწეულია კორტიზოლი და ის ჰორმონები, რომლებიც მაღლა წევს შაქარს, გინდებათ მოიხსნათ სტრესი რაიმე გემრიელობით, ტკბილეულით, გეზრდებათ წელის გარშემოწერილობა.

ინსულინი – გამოიმუშავებს კუჭქვეშა ჯირკვალი, მონაწილეობს სისხლში შაქრის ნორმალიზებაში და შაქრის ათვისებაში. მუცლის გარშემოწერილობის გაზრდას მივყავართ ინსულინის მომატებასთან. წელის გაზრდით მატულობს უჯრედების რაოდენობა და შაქარი სისხლიდან რომ მოხვდეს უჯრედებში, საჭიროა მეტი ინსულინი. უჯრედები თანდათან ვეღარ ხედავენ ინსულინს და ვეღარ იღებენ გლუკოზას. ეს არის ინსულინრეზისტენტობა, ამ დროს დიეტა და ვარჯიში არაეფექტურია. 

ინსულინრეზისტენტობის დროს სისხლში ცირკულირებს დიდი რაოდენობით ინსულინი, შაქრის დონე მატულობს, რადგან უჯრედი არ იღებს შაქარს, მერე მკვეთრად შედის უჯრედში და მკვეთრად ეცემა სისხლში, რაც იწვევს შიმშილს, დაღლილობას, დეპრესიას და ადამიანი ისევ იწყებს ნახშირწყლების მიღებას, რაც ისევ ზრდის შაქარს სისხლში და ინსულინის აწევას, რომელიც თავის მხრივ ხელს უწყობს ცხიმის დაგროვებას.

ინსულინის მაღალი დონე იწვევს ნივთიერებათა ცვლის დარღვევას. მატულობს ღვიძლის მიერ შაქრის და ქოლესტერინის გამომუშავება, მატულობს ცუდი ქოლესტერინი და მცირდება კარგი ქოლესტერინი, მცირდება შაქრის გამოყენება კუნთების მიერ, მივყავართ სისხლძარღვების სპაზმებთან და გვეწევა წნევა.

ინსულინი მატულობს არა მარტო ზედმეტი წონისგან. ასაკის მატებასთან ერთად, განსაკუთრებით 40 წ. შემდეგ, მატულობს ინსულინიც.

ინსულინი უშვებს უჯრედების გაყოფის პროცესს, რომელსაც მივყავართ სიმსივნური წარმონაქმნების განვითარებასთან: პაპილომები, კისტები, მიომა, ფიბროადენომა, პროსტატის ადენომა, ონკოლოგია – ეს ყველაფერი კავშირშია ინსულინთან. ჰიპერტონია, ჰიპერპლაზია, ჰიპერტროფია და ყველაფერი რაც იზრდება, ესეც კავშირშია ინსულინთან.

როგორ გავიგოთ გვაქვს თუ არა ინსულინრეზისტენტობა.

თუ წელი ქალებში 80 სმ-ზე და მამაკაცებში 92 სმ-ზე მეტია, ან მუცელზე კანქვეშა ცხიმის სისქე 2 სმ–ზე მეტია, ე. ი. გვაქვს ინსულინრეზისტენტობა.

კანის ნაკეცებში გამუქება: იდაყვებში, კისერზე, იღლიაში, საზარდულთან, სახეზე პიგმენტაცია, ეს ყველაფერი ზედმეტი ინსულინის გამოვლინებაა. ეს ნიშნები შეიძლება გვქინდეს ნორმალური წონის შემთხვევაშიც. მაღალი ინსულინი უშვებს კანში ჰორმონ მელანინის დონის მომატებას, რაც იწვევს კანის ფერის ცვლილებას.

ტკბილზე მიდრეკილება, მუდმივად გვინდება წახემსება, შიმშილობის შემოტევები, თუ ჭამის დროს გვიძლიერდება მადა, ეს ინსულინრეზისტენტობის ნიშანია. წესით ჭამის დროს მადა უნდა მცირდებოდეს და 20 წთ. უნდა დაგვეუფლოს დანაყრების შეგრძნება. თუ ჭამიდან 20 წუთში ისევ გვინდება რაღაცის მირთმევა, ესეც ინსულინის ბრალია.

ინსულინრეზისტენტობის ანალიზებით გამოვლენა:

სისხლში შაქრის მომატება უზმოზე (ვენიდან); შაქრის დაცემა გლუკოზის ჩატვირთვიდან 2 სთ-ში; თვითონ ინსულინის მაჩვენებელი უზმოზე და ჭამის შემდეგ. უზმოზე უნდა იყოს დაცემული, ჭამის შემდეგ მომატებული, ოღონდ არა უმეტეს 2-ჯერ მეტი.

ირიბი ნიშნებია: ქოლესტერინის მომატება, შარდმჟავას მომატება. ცხიმი ღვიძლში – ცხიმოვანი ჰეპათოზი.

როგორ უნდა მოვიქცეთ.

საუზმე უნდა იყოს ნოყიერი – ცილოვან–ცხიმოვანი. დაბალკალორიული, უცხიმო დიეტა იწვევს შიმშილის გრძნობას, თუ რაციონიდან ამოიღებთ ნახშირწყლებს, ცხიმებს, ვერ დანაყრდებით და მოგინდებათ წახემსება, მაინც მოგიწევთ ნახშირწყლების ჭამა და შედეგს ვერ მიიღებთ. ამიტომ საუზმეზე მიირთვით ერბო-კვერცხი, ყველი, 6-9%-იანი ხაჭო, არაჟანი, ან ცხიმიანი რძე, ესეთი საუზმე დაგანაყრებთ და 2 საათში აღარ მოგშივდებათ.

მთავარია გამორიცხოთ წახემსებები – ხშირი, დანაწევრებული კვება, როგორც ადრე გვირჩევდნენ დიეტოლოგები, ინსულინრეზისტენტულებისთვის არ არის მისაღები. სრულფასოვანი კვება დღეში 3-ჯერ – საუზმე, სადილი, ვახშამი. იმიტომ რომ, ჭამის მერე მატულობს ინსულინი, მით უმეტეს ნახშირწყლების მიღებისას (ყველაფერი რაც ტკბილია, ხილი, ასევე ფაფები, კარტოფილი, მაკარონი, ყველანაირი რძის პროდუქტი). როგორც კი ამ პროდუქტებს შეჭამთ, აიწევს შაქარი სისხლში და გამოიყოფა ინსულინი, რომელიც ნორმაში მოდის მხოლოდ 5 სთ. შემდეგ და თუ 2-3 სთ. შემდეგ წაიხემსებთ, ისევ მოიმატებს ინსულინი. მერე ისევ ძირითადი კვების დრო მოდის და გამოდის, რომ თქვენ ცხოვრობთ მაღალი ინსულინის პირობებში.

გამორიცხეთ სწრაფი ნახშირწყლები – არა მარტო შაქარი, ტკბილეული, ხილიდან ბანანი, ყურძენი, ნესვი, ქიშმიში, ფინიკი და ა. შ.

რთული ნახშირწყლები გადაიტანეთ დღის პირველ ნახევარში – იმიტომ რომ თუ ნახშირწყლებს შეჭამთ საღამოს ვახშამზე, ის არ დაიხარჯება და დაგიგროვებთ ცხიმს.

ვახშამი უნდა შედგებოდეს ცილისა და ბოსტნეულისგან: ხორცი, თევზი, კვერცხი, ხაჭო და ბოსტნეულის სალათები (შეიძლება ცოცხალი ან მოთუშული). ნახშირწყლები – ფაფები და ხილი გადავიტანოთ სადილზე. უმჯობესია მუქი ფერის ფაფები: წიწიბურა, პერლოვკა, პარკოსნები, მუქი ბრინჯი, ან ბოსტნეულის სალათები. კარტოფილს, მაკარონს იშვიათად ვიყენებთ, რადგან მათ აქვთ მაღალი გ. ი.

ცხიმისმწველი ნივთიერებებია:

ვიტამინი დ – გამომუშავდება მზის სხივებზე, უმნიშვნელოდ ვიღებთ საკვებიდან თევზი, კვერცხი, კარაქი, რაც საკმარისი არ არის. რეკომენდირებულია მისი მუდმივად მიღება. ბოლო კვლევებით ვიტამინი დ აღარ ითვლება ვიტამინად და მიჩნეულია ჰორმონად, რადგან ყველა უჯრედს აქვს ამ ნივთიერებაზე მგრძნობიარე რეცეპტორები. ვიტამინი დ გამომუშავდება კანში ულტრაიისფერი სხივების ზეგავლენით, აქტიურდება ღვიძლში და თირკმელებში. აქტიური ფორმა უკვე დ ჰორმონია, რომელიც მთავარი ცხიმმწველია. კალციუმის და ფოსფორის ცვლის რეგულატორია, ძვლები კალციუმს ვერ ითვისებს მის გარეშე. ზრდის იმუნიტეტს, ამცირებს უჯრედების გაყოფის პროცესს, რომელიც გაუშვა ინსულინმა, რითაც ონკოლოგიის განვითარებას აჩერებს. ვიტამინი დ ზრდის ინსულინის მიმართ მგრძნობელობას, რითაც მოქმედებს ინსულინრეზისტენტობაზე. აუმჯობესებს სასქესო ჰორმონების გამომუშავებას.

ვიტამინი დ-ს მაჩვენებელი ნორმაში უნდა იყოს 30-დან 100-მდე. 20-ზე ქვევით უკვე დეფიციტია. ვიტამინი დ-ს ეფექტურობა იწყება 50-ზე ზევით, ამცირებს: რაქიტს – 100%, ონკოლოგიას – 75%, მე-2 ტიპის დიაბეტს – 50%, 1-ლი ტიპის დიაბეტს (თუ ფეხმძიმე ქალი იღებს დ ვიტამინს ბავშვს არ დაემართება დიაბეტი) – 80%, გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების პროფილაქტიკა – 80%.

ამიტომ ჩვენი მიზანი უნდა იყოს მივაღწიოთ ვიტამინი დ-ს ნორმის ზედა ზღვარს. ამისათვის დღეში უნდა მივიღოთ მინიმუმ 5000 ერთეული (5000-დან 10000-მდე). დოზის გადაჭარბება შეუძლებელია 10000 ერთეულის შემთხვევაშიც, თანაც ეს არის არააქტიური ვიტამინი დ. თუ ინიშნება დ ვიტამინის აქტიური ფორმა, მაშინ საჭიროა მკაცრი კონტროლი, რომ არ მოხდეს გადაჭარბება.

ვერასდროს ვერ ავწევთ ვიტამინი დ-ს დონეს გარუჯვით, ან საკვების მიღებით, შეიძლება დონემ 25-დან მოიმატოს 35-მდე, რაც ძალიან უმნიშვნელო მატებაა.

ცხიმისმწველი ჰორმონები – წონის კლება დიეტებით და ფიზიკური ვარჯიშით ეფექტურია, თუ წესრიგშია ჰორმონები. 20 წ. ასაკში ეს მუშაობს, მაგრამ 50 წ. ასაკში დიეტით და ვარჯიშით წონა ძნელად იცვლება, იმიტომ რომ ცხიმისმწველი ჰორმონები ამ ასაკში ნაკლებად გამოიყოფა. ამიტომ საჭიროა ჰორმონალური ფონის შეფასება. ზედმეტი წონა ახალგაზრდებშიც იწვევს ამ ჰორმონების გამომუშავების დარღვევას.

მამაკაცებში წელის გარშემოწერილობა 102 სმ-ზე მეტი ტესტოსტერონის დაქვეითებაზე მიუთითებს. ტესტოსტერონი მთავარი ცხიმმწველი ჰორმონია, თუ წელის გარშემოწერილობამ მოიმატა და ტესტოსტერონი დაეცა, წონის კორექცია დიეტით რომც მოხდეს, ადამიანი მაინც ვერ შეძლებს მის შენარჩუნებას, გახდომა მოხდება კუნთის ხარჯზე, კუნთი კი ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. იგივეა ქალებში მენოპაუზის დროს ჰორმონების: ესტროგენის, პროგესტერონის, იგივე ტესტოსტერონის დეფიციტი, რომლებიც საჭიროა კუნთური მასის შენარჩუნებისთვის და ცხიმის წვისთვის. მათ გარეშე ვკარგავთ კუნთებს და გვრჩება მხოლოდ ცხიმი.

სიმსუქნე შეიძლება დავუკავშიროთ ასაკსაც. ასაკის მომატებასთან ერთად ხდება ჰორმონების დონის შემცირება. თიროიდული ჰორმონები, ესტროგენები, ტესტოსტერონი და ზრდის ჰორმონი მცირდება, სამაგიეროდ იზრდება კორტიზოლი და ინსულინი. ამიტომ გახდომისას უნდა ვეცადოთ, რომ ეს მაჩვენებლები გავაუმჯობესით, მხოლოდ ამ შემთხვევაში იქნება ცხიმის წვა ეფექტური.

სასქესო ჰორმონები – ნაკლებობის შემთხვევაში საჭიროა შევსება.

ზრდის ჰორმონი – რომელიც ასაკის მატებასთან ერთად მცირდება.

ომეგა 3 – მას ვერ ვიღებთ თევზიდან, ვინაიდან ვყიდულობთ წყალსაცავებში ხელოვნურად მოშენებულ თევზს, რომელიც არ ჭამს პლანქტონებს. ომეგა 3 შედის ყველა უჯრედის მემბრანაში და როცა გვაქვს მისი დეფიციტი, მემბრანა ადვილად ზიანდება, აზიანებს სისხლძარღვებს, ირღვევა ნივთიერებათა ცვლა. ომეგა 3-ის დეფიციტი აქვს მოსახლეობის 99%-ს, რაც ზრდის გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების რისკს. ომეგა 3 აუმჯობესებს ტვინის მუშაობას, იმუნური სისტემის მუშაობას, არეგულირებს ჰორმონალურ სისტემას, ქოლესტერინის ცვლას, აუმჯობესებს სისხლის მიმოქცევას, გვეხმარება სტრესთან გამკვლავებაში.

როდესაც ვყიდულობთ ომეგა 3-ს პრეპარატის სახით, ყურადღება უნდა მივაქციოთ მის შემადგენლობას, რაც აწერია უკანა მხარეზე, რამდენია EPA-ს და DHA-ს შემცველობა ერთ პორციაში. მათი ჯამი დღეში უნდა შეადგენდეს 2000 მგ-ს.

ანტიოქსიდანტები – ცხიმის ქსოვილი, როგორც დიდი ენდოკრინული ორგანო, გამოიმუშავებს ჰორმონალურად აქტიურ ნოვთიერებებს, რომლებიც იწვევენ ანთებით პროცესებს სახსრებში, ძვლებში, სისხლძარღვებში, რაც იწვევს მჟავიანობის მომატებას. მჟავე გარემოში უჯრედს არ შეუძლია სრულფასოვნად მუშაობა, არ შეუძლია გამოიმუშავოს საკმარისი ენერგია საკვები ნივთიერებების კარგად ათვისებისთვის, რასაც მივყავართ მეტაბოლიზმის შემცირებასთან.

ცხიმოვანი ქსოვილის მჟავიანობისგანაა ცელულიტი, რომელიც ჟანგბადის ნაკლებობითაა გამოწვეული. უნდა შემოწმდეს მჟავიანობა. თუ მომატებულია, ე. ი. გვაქვს ჟანგბადის ნაკლებობა და ცხიმს ვერ დავწვავთ. ასაკის მატებასთან ერთად მატულობს მჟავიანობაც. საჭიროა ანტიოქსიდანტების მიღება. ცხიმის დასაწვავად საჭიროა ჟანგბადი, საჭიროა ნორმალური ტუტე გარემო.

მჟავიანობასთან ბრძოლისათვის 40 წ. ზევით უნდა მივიღოთ ანტიოქსიდანტები: ალფა ლიპოის მჟავა, ვიტამინი ც, სელენი,

კურკუმა (კარგია ანთების საწინააღმდეგოდ, გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების პროფილაქტიკისთვის, ინსულინრეზისტენტობისთვის)

წყალი, რომლის PH 7-ზე ნაკლები არ უნდა იყოს (გამორიცხეთ ადუღებული წყალი)

ყველა პროდუქტი მოქმედებს PH-ზე.

პროდუქტები რომლებიც უმატებენ მჟავე გარემოს:

ნახშირწყლები, ტკბილეულობა, ფქვილი, ხორცი, ლუდი, სასმელები, ჩაი, ყავა და სხვ.

პროდუქტები რომლებიც უმატებენ ტუტე გარემოს:

ლიმნიანი წყალი, მწვანე ჩაი, სხვადასხვა ბალახის ჩაი, ბოსტნეული, ხილი, ციტრუსები, მწვანილი და სხვ.

რკინის დეფიციტი – განსაკუთრებით ქალებში. რკინა მნიშვნელოვანია სისხლის წარმოქმნისთვის, ჰემოგლობინისთვის, რკინას შემოაქვს ჟანგბადი, აუმჯობესებს ნივთიერებათა ცვლას. თუ გვაქვს რკინის დეფიციტი, უჯრედში ენერგია ცუდად გამომუშავდება და ორგანიზმი ენერგიის აღდგენას დაიწყებს საკვებიდან, წახემსებებიდან, ნახშირწყლებიდან.

რკინის ნაკლებობის ნიშნებია: დაღლილობა, სუნთქვის გართულება, დეპრესია, თმის ცვენა, ფრჩხილების მტვრევადობა, ვიყინებით, თავის ტკივილი, ყელის სიმშრალე, კანის ფერის ცვლილება, გულისცემის დარღვევა, რეპროდუქციული პრობლემები, უშვილობა, ციკლის დარღვევა, კრუნჩხვები, გონების დაკარგვა.

თუ ვარჯიშობთ და წონა იმატებს, ან კუნთები იზრდება ცხიმის ქვეშ, ან ცხიმი არ იწვება ჟანგბადის გარეშე, უნდა შემოწმდეს ფერიტინის დონე სისხლში. როცა მისი დონე შემცირებულია, ფიზიკური აქტიურობა არ შეიძლება, ორგანიზმს არ აქვს ენერგია და ჩვენ ვაიძულებთ ივარჯიშოს. რკინის დეფიციტი შეიძლება ადვილად დავადგინოთ პულსოქსიმეტრით (სატურატორი). მაჩვენებელი არ უნდა იყოს 98-ზე დაბალი, ნაკლები ჰიპოქსიაა – ჟანგბადის ნაკლებობა.

ჰიპოქსია იწვევს: სიმსუქნეს, მჟავიანობას, მეხსიერების, მხედველობის, სმენის დაქვეითებას, უშვილობას, ფეხმძიმობის პათოლოგიას.

ფერიტინის ნაკლებობას არ შველის კვების შეცვლა, აუცილებელია პრეპარატების მიღება.

ვიტამინი B12 – ხელს უშლის ღვიძლში ცხიმის დაგროვებას, ზრდის ცხიმის და ნახშირწყლების ცვლას, ზრდის იმუნური სისტემის აქტიურობას, მონაწილეობს სისხლის წარმოქმნაში, ცნს-ის რეგულაციაში. დეფიციტი იწვევს კარნიტინის შემცირებას. კარნიტინს ცხიმის მოლეკულები გადააქვს მიტოქონდრიებში და მისი ნაკლებობა იწვევს ცხიმის დაგროვებას.

B12-ის ნაკლებობის მიზეზები: არასრულფასოვანი კვება, განსაკუთრებით ვეგეტარიანული კვება. ეს ვიტამინი ცხოველური წარმოშობის საკვებშია. ნაწლავების დისბაქტერიოზი – ნაწლავების მიკროფლორა აწარმოებს ვიტამინ B12-ს.

ვიტამინი B12-ის ნაკლებობის გამოვლენა: მეხსიერების და ყურადღების დაქვეითება, გაღიზიანება, დეპრესია, თავის ტკივილი, გულისცემის დარღვევა, დაღლილობა, კრუნჩხვები, დაბუჟება.

პროდუქტები, რომლებიც შეიცავენ B12-ს: ხორცი, თევზი, ყველი, კვერცხი და სხვ.

ფარისებრი ჯირკვალის ჰორმონების ნაკლებობის აღმოფხვრა. ვიღებთ იოდის შემცველ ორგანულ საკვებს მაგ. ლამინარია. ექიმის დანიშნულებით ჰორმონალური მკურნალობა.